مهمترین عملکرد هر سقفی حفظ محیط داخلی ساختمان و جلوگیری از تبادل سرما و گرما با محیط بیرون و محافظت در برابر بارش برف و باران ، تابش آفتاب و اشعه های مضر آن ، وزش باد و … می باشد.
اما با گسترش شهرنشینی ، کمبود فضای ساخت و ساز شهری ، آسیب ها و مشکلات زیست محیطی منجر به این شد که در معماری مدرن استفاده از سقف ساختمان ها برای بهبود سرانه فضای سبز در شهرها به عنوان یک راهکار مد نظر قرار بگیرد که اصطلاحا به آن سقف سبز گفته می شود .
بام سبز چرا مورد توجه قرار گرفت :
طبیعتا بخش قابل توجهی از جمعیت شهری به دلیل مشغله های کاری و شغلی ، بُعد مسافت و کمبود زمان امکان استفاده مداوم از هوای باغ ها ، جنگل ها و یا نقاط کوهستانی اطراف شهرها را ندارند و از طرفی آلودگی هوای داخل شهرها ، خیابان ها و کوچه های سنگی و یا آسفالت شده و ساختمان های بلند تاثیر نامناسبی بر روحیه و سلامت افراد می گذارد. لذا ساکنان شهرها تلاش می کنند که به هر نحوی شده با استفاده از مواد و مصالح طبیعی و سازگار با محیط و استفاده از سبزینگی گل ها و گیاهان محیط پیرامون خود را شبیه به طبیعت نموده و از آن بهره مند شوند.
یکی از کارهای اولیه در این زمینه که در کشورهای اروپایی رایج بود این بود که کل سقف ساختمان را با خاک می پوشاندند و سپس اقدام به کاشت چمن ، انواع گیاهان و حتی درخت و درختچه می نمودند که به لحاظ ظاهری نیز بسیار زیبا بود اما با گذشت زمان و مشخص شدن اینکه این حجم از خاک و همچنین وزن تحمیلی برف بر روی سقف ساختمان ها اثرات مخربی دارد و منجر به آسیب جدی به ساختمان می شود امروزه این روش کمتر مورد استفاده است و یا در صورت اجرا با محاسبه بار وارده و تقویت ستون ها ، عایق کاری استاندارد و تقویت شیب و تاسیسات دفع آب اجرا می شود .
در حال حاضر نیز در شهر های بزرگ شاهد مواردی از این سقف سبز بر روی بام ها و تراس های ساختمان های مسکونی ، اداری و تجاری هستیم که با گیاهان طبیعی پوشیده شده اند .
بام چمن
الزامات یک بام چمن ( بام سبز )
- استحکام : اطمینان از استقامت سازه و ستون ها برای تحمل بار وارده به ساختمان پس از اجرای بام سبز یا بام چمن .
- عایق : ایزولاسیون بام و ایجاد اطمینان از عدم نفوذ رطوبت اهمیت زیادی دارد و با توجه به آبیاری مداوم پوشش گیاهی باید به درستی انجام شود .
- 3- لایه ضد ریشه : استفاده از لایه های ضد ریشه ( آنتی روت ) بین بستر کاشت و لایه عایق برای جلوگیری از نفوذ ریشه به لایه های زیرین و تخریب آن ها .
- زه کشی : زهکشی مناسب برای خارج کردن آب اضافی و جلوگیری از پوسیدگی ریشه و فراهم نمودن شرایط رشد گیاه .
- فیلتر خاک : با استفاده از ژئوتکستایل برای جلوگیری از دفع مواد مغذی خاک و همچنین ورود خاک به زهکشی .
- خاک : استفاده از خاک مناسب دارای مواد مغذی و سبک و ایجاد حجم و عمق کاشت متناسب با پوشش گیاهی که معمولا این لایه خاک از 5 سانتی متر تا 25 سانتی متر متفاوت بوده و ارتباط مستقیم با طرح کاشت و نوع گیاهان کاشته شده دارد .
- گیاهان : استفاده از گیاهان مناسب با اقلیم برای کاشت اهمیت زیادی دارد که این کار با مشورت کارشناسان و تهیه طرح کاشت انجام می شود .
مزایا و معایب بام سبز ( بام چمن ) :
ایجاد بام سبز با پوشش چمن یا پوشش های مشابه دارای مزایا و معایبی می باشد که به صورت تیتروار در ذیل به آنها اشاره می شود :
بام سبز
مزایای بام سبز ( بام چمن ) :
- تقویت ساختار سقف : با محافظت پوشش گیاهی از سقف در مقابل نوسانات دمایی و پدیده های جوی ساختار سقف حفظ می شود.
- کاهش سرعت دفع آب بارش : خاک و پوشش گیاهی پشت بام سرعت دفع آب باران را کنترل نموده و احتماا آسیب رواناب ها را کاهش می دهد .
- عایق حرارتی : لایه چمن یا پوشش مشابه مانع مناسبی برای کاهش خروج گرما در زمستان و ورود گرما در تابستان به داخل ساختمان می باشد.
- عایق صوتی : خاک قابلیت جذب صدا دارد و خاک بر روی پشت بام سبز در هنگام بارش باران یا تگرگ مانع انتقال صدا به داخل ساختمان می شود .
- فضای تفریح و استراحت : یک بام سبز یا تراس گاردن می تواند محل مناسبی برای استراحت و تفریح باشد.
معایب بام سبز ( بام چمن ) :
- وزن زیاد : انتقال خاک و کاشت چمن و گیاهان بر روی پشت بام باری را معادل 50 تا 120 کیلوگرم بر متر مربع بر ساختمان وارد می کند که نیاز است در محاسبات دیده شود.
- هزینه بالا : ایجاد بام سبز یا بام چمن می تواند به جهت استفاده از متریال دوستدار محیط زیست هزینه های بالایی داشته باشد.
- پیچیدگی اجرا و نصب : اجرا و ساخت بام های سبز نیاز به علم و تجربه دارد و در صورت اجرای اشتباه توسط افراد غیر متخصص می تواند منجر به بروز آسیب به ساختمان و یا عدم حصول نتیجه مطلوب گردد.
