یکی از موضوعات نسبتا نو در حوزه معماری و ساختمان که حدود یک دهه در ایران نیز به صورت حرفه ای پیگیری می شود طراحی، نصب و اجرای بام سبز می باشد. بام سبز به ایجاد فضای سبز بر روی بام و سقف ساختمان گفته می شود که با عناوین روف گاردن و باغبام نیز شناخته می شود که اجرای آن نیاز به آشنایی با اصول و ملاحظاتی را دارد که در ادامه به صورت اجمالی به بخش هایی از آن خواهیم پرداخت.
انواع بام سبز
اجرای بام سبز با روش ها، متریال، سلایق، سبک ها و برای کاربردهای مختلفی انجام می شود که می توان انواع بام سبز را ذیل چهار مورد زیر تعریف و دسته بندی نمود.
- بام سبز گسترده
اجرای بام سبز گسترده معمولا به منظور مزیت های زیست محیطی آن انجام می شود. در بام سبز گسترده با ایجاد یک بستر کاشت کم عمق و گسترده بر روی بام امکان کاشت پوشش گیاهی کوتاه و یکدست فراهم می گردد که این روش کمتر در ایران مورد توجه بوده و جذابیتی برای سازندگان و بهره برداران ندارد چرا که امکان دسترسی به بام برای بهره مندی از محیط معمولا وجود ندارد.
- بام سبز متمرکز
اجرای بام سبز متمرکز نسبت به روف گاردن گسترده دارای مطلوبیت بیشتری می باشد. در این روش امکان ایجاد تنوع در پوشش گیاهی با ایجاد عمق کاشت متنوع فراهم می گردد و همچنین ساکنین می توانند با حضور بر روی بام سبز و استفاده از نشیمن تعبیه شده، از فضای روف گاردن بهره مند شوند.
- بام سبز مدولار پرتابل
اجرای بام سبز مدولار پرتابل به عنوان روشی پرکاربرد با مزیت های زیاد، مورد علاقه و توجه معماران ، سازندگان و بهره برداران نهایی قرار گرفته است. در روش مدولار پرتابل اقلام و سازه ها به صورت پرتابل و بدون استفاده از متریال و مصالح بنایی ساخته شده و با چیدمانی هدفمند در کنار هم یک بام سبز زیبا و کاربردی را شکل می دهند. از مزیت های این روش می توان به سرعت اجرا، بار زنده و سبک، قابلیت جابجایی و تغییر چیدمان ، عدم نیاز به تخریب ، قابلیت تعمیر سریع و ارزان و قابلیت اجرا بر روی بام ساختمان های قدیمی و در حال سکونت اشاره نمود.
- بام سبز ترکیبی
بام سبز ترکیبی را نمی توان به عنوان یک دسته مشخص عنوان نمود لکن در بسیاری از موارد برای جلب نظر کارفرما و امکان اجرای طرح های متنوع تر می توان با ترکیب اجزا و آیتم هایی از دو یا سه دسته اصلی اجرای بام سبز ، یک بام سبز ترکیبی را ایجاد نمود و از مزیت های مختلف هر کدام بهره مند شد.
طراحی بام سبز
یکی از اولین مراحل در روند اجرای بام سبز و تراس سبز پس از مذاکرات و بازدید اولیه، طراحی بام سبز می باشد. برای طراحی بام سبز ابتدا لازم است با برداشت کامل بام و دریافت خواسته های کارفرما، در این خصوص ایده پردازی شود و سپس ایده های مدنظر با استفاده از نرم افزارهای طراحی به تصویر کشیده شود تا بتوان به خروجی مطلوب تری رسید و بام سبز بهینه و زیبایی را طراحی و اجرا نمود.
برای طراحی بام سبز لازم است که از تمامی فضای موجود به بهترین شکل استفاده شود و متناسب با کاربری مدنظر نسبت به چینش اقلام و ساخت سازه ها اقدام نمود. طراحان پالیزبام به شرح ذیل اقدام به طراحی بام سبز نموده و پس از رسیدن به نقطه مشترک با کارفرما، تیم فنی مهندسی و اجرایی نسبت به اجرای بام سبز مطابق طراحی صورت گرفته اقدام می نمایند.
- دریافت نظرات و خواسته های کارفرما و ارائه مشاوره دقیق و تخصصی
- حضور در محل پروژه و برداشت دقیق وضع موجود و تطبیق با خواسته های کارفرما
- طرح موضوع در آتلیه پالیزبام و ایده پردازی با همفکری تیم
- طراحی اولیه با استفاده از نرم افزارهای مربوطه
- ارائه و پرزانته طرح اولیه به کارفرما و تعامل در جهت رسیدن به طرح تکمیلی و مطلوب
- تکمیل طرح اولیه و سه بعدی نمودن طرح نهایی
- رندرگیری طرح های سه بعدی ، برآورد زمان و هزینه اجرا و صدور و ارائه پیش فاکتور به کارفرما
- در صورت عقد قرارداد اجرایی، آخرین مرحله تهیه نقشه اجرایی و ابلاغ به تیم اجرایی و نظارت بر روند اجرا مطابق طراحی صورت گرفته می باشد.
الزامات اجرای بام سبز
اجرای بام سبز دارای یکسری الزامات عمومی می باشد که فارغ از نوع بام سبز لازم و پیش نیاز اجرای بام سبز می باشد که عبارتند از:
- محاسبه وزن مجاز وارد بر سازه ساختمان و رعایت حد مجاز بار روف گاردن
- ایزولاسیون صحیح و اصولی بام ساختمان قبل از اجرای روف گاردن برای جلوگیری از نشت احتمالی رطوبت به داخل ساختمان.
- استفاده از لایه آنتی روت ( ضدریشه ) در قسمت زیرین بستر کاشت برای جلوگیری از احتمال نفوذ ریشه پوشش گیاهی به داخل سقف و بروز آسیب احتمالی و نشت آب.
- زه کشی صحیح بسترکاشت برای خروج آب اضافی و حفظ گیاهان از پوسیدگی.
- استفاده از لایه های فیلتر خاک در زیر بسترکاشت برای جلوگیری از شسته شدن مواد آلی و مغذی موجود در خاک و حفظ کیفیت خاک که برای این منظور معمولا از لایه های ژئوتکستال استفاده می شود.
- استفاده از خاک مناسب و فرآوری شده و سبک که علاوه دارا بودن مواد مغذی و لازم برای رشد گیاهان وزن زیادی را نیز به بام تحمیل ننماید.
- طرح کاشت صحیح و انتخاب گیاهان بومی و دارای مقاومت در اقلیم و محل کاشت گیاهان و لحاظ متغیرهای محیطی مانند آفتاب، بارندگی ، رطوبت، میزان و جهش وزش باد و …
مراحل اجرای بام سبز
پس از طراحی بام سبز و واگذاری اجرا به تیم اجرایی پالیزبام ، مراحل اجرای بام سبز مدولار پرتابل به شرح ذیل انجام می شود
- ساخت و آماده سازی اقلام پرتابل روف گاردن در کارگاه (اقلامی مانند میز و نیمکت ، فلاورباکس ها با ابعاد و عمق کاشت متنوع، آبنما ، آتشدان و… ) و تامین متریال مصرفی شامل چوب پلاست ، شن و قلوه ، چمن مصنوعی ، گرانول، بلوک پلیمری، خاک و گل و… .
- انجام یا تست ایزولاسیون و عایق کاری بام و اطمینان از عدم وجود نشت یا آسیب در عایق.
- ساخت سازه هایی که باید در محل ساخت و مونتاژ شوند مانند آلاچیق ، پرگولا ، دک کف ، شاسی دیوار سبز ، دیوار جداکننده و …
- انتقال اقلام روف گاردن به محل و چیدمان آنها مطابق با طراحی صورت گرفته.
- نصب لایه های فیلتر و زه کش در فلاورباکس ها و پرکردن آنها با خاک فراوری شده و سبک.
- کاشت پوشش گیاهی برابر طرح کاشت مربوطه
- نصب و راه اندازی سیستم آبیاری اتوماتیک و یا هوشمند و تنظیم آن
- لزوم سرکشی از پروژه خصوصا در سه ماهه نخست برای اصلاحات احتمالی و یا تنظیم سیستم آبیاری برای جلوگیری از آسیب به پوشش گیاهی.
متریال مورد استفاده در اجرای بام سبز
همانگونه که در بخش های قبلی به صورت پراکنده اشاره شد متریال مصرفی ارتباط مستقیم با روش اجرای بام سبز دارد . در روش متمرکز و یا اجرای بام سبز به صورت سنتی مصالح ساختمانی و بنایی کاربرد اصلی را دارد و بیشتر سازه ها با استفاده از سنگ و آجر و سیمان ساخته می شوند.
در اجرای بام سبز به روش مدولار پرتابل عمده متریال مصرفی شامل پروفیل های آهنی ، ورق گالوانیزه، مقاطع مختلف چوب پلاست و یا ترمووود ، کبال های روکش دار ، چمن مصنوعی ، بلوک های سنگی یا پلیمری، قلوه سنگ و شن ، گرانول ورزشی ، پایه های استیل و موارد مشابه می باشد اما بیشترین مصرف مربوط به پروفیل و ورق فلزی و چوب پلاست است که در ساخت اقلام روف گاردن و سازه ها کاربرد دارند.
مزایای بام سبز
بام سبز دارای مزایای زیادی می باشد که به برخی از مهمترین آنها که عمومی بوده، فارغ از روش اجرای آن در ذیل اشاره می شود.
- بهبود فضای زندگی شهری و ساختمان های فاقد محوطه سبز
- عاملی برای بالا بردن کیفیت هوا و کمک به کاهش آلودگی هوا
- کاهش اثر جزایر گرمایی خصوصا در کلان شهرها
- بهبود منظر شهری از نمای بیرونی و داخلی ساختمان
- کاهش مصرف انرژی و جلوگیری از هدر رفت سرما و گرمای داخل ساختمان
- حفظ محیط زندگی برخی گونه های جانوری خصوصا پرندگان
- استفاده بهینه از فضای مرده و بلااستفاده بام
- ایجاد ارزش افزوده و تسهیل در فروش ساختمان
بهترین روش اجرای بام سبز
در بخش های قبلی به انواع روش های اجرای بام سبز پرداختیم و در خصوص طراحی، الزامات، متریال، مراحل و مزایای بام سبز نکاتی را مطرح نمودیم. با توجه به ویژگی های هر روش و برآیند نقاط ضعف و قوت آنها می توان روش مدولار پرتابل را به عنوان بهترین روش معرفی نمود و از مزایای آن شامل سرعت اجرا، بار زنده و سبک، قابلیت جابجایی، دوام بالا، عدم آسیب به ایزولاسیون و … بهره مند شد.
کارشناسان پالیزبام به صورت تخصصی اقدام به مشاوره، طراحی و اجرای بام سبز ، محوطه سازی ، دیوارسبز و تراس سبز به روش مدولار پرتابل می نمایند و با ساخت اقلام با کیفیت در کارگاه و اجرای دقیق و اصولی روف گاردن و تراس گاردن ، فضایی زیبا و کاربردی را برای شما فراهم می نمایند.
