زهکشی روف گاردن یکی از مسائل مهم در اجرای روف گاردن می باشد چرا که به توجه به تعریف روف گاردن که عبارت است از ایجاد فضای سبز بر روی بام یا سقف، دو مسئله مهم وجود دارد یکی حفظ فضای سبز و دیگری رعایت ملاحظات اجرایی برای جلوگیری از نفوذ آب و رطوبت به لایه داخلی بام که هر دو این مسائل با زهکشی در ارتباط بوده و اجرای صحیح زهکشی روف گاردن موجبات تامین این این دو مسئله خواهد بود.

نحوه زهکشی (زیرسازی) روف گاردن بستگی به روش اجرای روف گاردن تفاوت هایی دارد که متناسب با هر روش باید ملاحظات مربوط به آن را مدنظر داشت تا بهترین نتیجه حاصل شده و بتوانیم سال ها با خاطری آسوده از بام سبز خود بهره مند شویم. با توجه به فراگیرتر بودن دو روش اجرایی روف گاردن شامل روف گاردن مدولار پرتابل و روف گاردن گسترده در ادامه نحوه زه کشی (زیرسازی) روف گاردن در این دو روش را بررسی می کنیم.

تعریف زهکشی (زیرسازی) و انواع آن

زهکشی (drainage) به طور کلی به یک سیستم و یا مجموعه اقداماتی گفته می شود که در نتیجه آن آب از یک محل تخلیه و خارج شده و به محل دیگری هدایت شود و در موارد مختلف کاربرد دارد مانند زه کشی در ساخت تونل ها و جاده ها، مزارع کشاورزی، احداث سازه های ساختمانی و خط لوله های آب و گاز و … و در موارد کوچکتر روف گاردن و حتی یک گلدان کوچک خانگی.

سیستم های زه کشی انواع مختلفی دارند مانند سیستم زه کشی شیب دار، زه کشی ناودانی، زه کشی سطحی و زهکشی زیر سطحی که در این مقاله موضوع بحث ما نیستند اما تعرایف آنها به صورت اجمالی بیان می شود.

سیستم زهکشی شیب دار:

در این نوع زهکشی سیستم اینگونه تعریف می شود که آب از طریق شیب موجود و از درون لوله ها یا گاترهای ایجاد شده خارج شود و درواقع شیب موجود به صورت طبیعی آب را به نقطه ای دیگر هدایت می کند.

سیستم زه کشی ناودانی:

سیستم زه کشی ناودانی که همان سیستم رایج و مورد استفاده در ساختمان ها می باشد عبارت است از خارج کردن آب بوسیله هدایت آن از طریق ناودانی های نصب شده که معمولا برای تخلیه آب باران از روی سقف و هدایت آن به سطح زمین یا فاضلاب های زیرزمینی می باشد و در مواردی نیز با لوله گذاری این آب در منابع و مخازنی جمع آوری و مورد استفاده قرار می گیرد.

سیستم زهکشی سطحی:

زهکشی سطحی به این گونه است که با حفر کانال هایی آب های سطحی موجود در سطح زمین یا عمق کم زیر زمین را به این کانال ها هدایت می کنند. تعداد این کانال ها، عمق آنها و در نظر گرفتن شیب اطراف نسب به محل کانال باید به دقت مد نظر قرار گیرد.

سیستم زهکشی زیر سطحی:

این گونه سیستم های زهکشی همانگونه که از نام آن مشخص است در زیر سطح خاک ایجاد می شود و معمولا برای بهبود عملکرد گل ها و گیاهان و دفع آب اضافی موجود در خاک برای جلوگیری از پوسیدگی ریشه انجام می شود و در خصوص روف گاردن نیز در برای حفظ پوشش گیاهی از این روش استفاده می شود.

زهکشی روف گاردن مودولار پرتابل:

یکی از مزیت های طراحی و اجرای روف گاردن به روش مدولار پرتابل این است که کلیه اقلام و بسترهای کاشت به صورت پرتابل بوده و تماس حداقلی با کف بام دارند به همین جهت زه کشی اقدام پیچیده و پرهزینه ای نبوده و به آسانی قابل انجام است.

برای زهکشی روف گاردن مودولار ما با دو مرحله زه کشی روبرو هستیم1- زهکشی کلیت بام و روفگاردن 2- زه کشی بسترهای کاشت و فلاورباکس ها

زهکشی بام:

برای زهکشی بام در روش پالیزبام عملا در هنگام اجرای روف گاردن هیچگونه اقدام اضافه ای برای زه کشی صورت نمی گیرد چرا که اقلام به صورت پرتابل به محل منتقل شده و چیدمان می شوند و سازه هایی مانند آبنما، پرگولا و آلاچیق نیز در محل با قابلیت جابجایی ساخته می شوند و در واقع زه کشی انجام شده برای یک بام نرمال و بدون در نظر گرفتن اجرای بام سبز کفایت می کند.

اقدامات عمومی برای زه کشی بام شامل شیب بندی صحیح بام و در نظر گرفتن تعداد مناسب کف شور متناسب با مساحت بام و شیب بندی می باشد. همچنین لوله گذاری صحیح و در مواردی ناودان گذاری برای هدایت آب باران و یا آب اضافه خارج شده از فلاورباکس ها به بیرون از پشت بام و محیط روفگاردن نیز باید به درستی انجام شود. زهکشی بام باید به گونه ای باشد که آب مازاد با سرعتی مناسب خارج شود چرا که ماندگاری بلند مدت آب ممکن است باعث نشت رطوبت به داخل ساختمان گردد. نکته اینکه ایزولاسیون صحیح نیز به عنوان مکمل زهکشی دارای اهمیت زیادی می باشد که توضیح آن مربوط به این سزفصل نمی باشد و می توانید مطالب مربوط به آن را در قسمت مقالات پالیزبام مطالعه نمایید.

 

زهکشی فلاورباکس ها:

زه کشی فلاورباکس های پالیزبام به این صورت است که ابتدا و به عنوان پیش نیاز باکس های داخلی گلدان ها از جنس ورق گالوانیزه ساخته شده و با یک لایه رنگ کوره ای پوشش داده می شود تا نگرانی از بابت پوسیدگی مرتفع گردد. برای زهکشی،کف فلاورباکس ها در چند نقطه متناسب با مساحت کف سوراخ هایی برای درین و خروج آب اضافه ایجاد می شود.

مرحله بعدی قرار دادن دو لایه ژئوتکستایل و درین شیت (زهکش شانه تخم مرغی) در کف باکس و زیر سطح خاک می باشد که لایه ژئوتکستایل به عنوان فیلتر مانع خروج املاح خاک به همراه آب مازاد می شود و علاوه بر حفظ کیفیت خاک مانع انسداد مسیر زه کش ی می گردد و درین شیت نیز وظیفه زهکشی و خروج آب مازاد را به عهده دارد. بدین صورت که با ایجاد یک فضای خالی بین خاک و کف باکس مسیر و فضا را برای جریان آب به سمت خروجی های ایجاد شده فراهم نموده و آب اضافه از این طریق خارج شده و بر روی سطح بام یا سینی های تعبیه شده می ریزد.

زه کشی فلاورباکس ها نقش بسیار مهمی در حفظ کیفیت خاک و سلامت گیاهان کاشته شده دارد و در صورت بروز مشکل و یا انجام غیر اصولی زهکشی رطوبت موجود در زیر سطح به مرور باعث پوسیدگی ریشه گیاه شده و ممکن است منجر به کاهش کیفیت و یا حتی خشکی کامل گل و گیاه شود.

زهکشی روف گاردن گسترده:

زهکشی روف گاردن گسترده به جهت اینکه مستقیما بر روی بام اجرا می شود اهمیت بیشتری دارد و در صورتی که به درستی انجام نشود علاوه بر آسیب به پوشش گیاهی می تواند آسیب قابل توجهی را متوجه ساختمان نموده و آب مازاد خارج نشده به مرور باعث نشت رطوبت به داخل ساختمان و یا تخریب نقطه ای گردد.

نحوه زهکشی روف گاردن گسترده اینگونه است که ابتدا مشابه توضیحات قبلی ملاحظات عمومی شامل شیب بندی و کفشور گذاری و لوله گذاری و … مد نظر قرار می گیرد و با توجه به تماس مستقیم بسترکاشت با کف بام لازم است از لایه های قوی تری از ژئودین استفاده نمائیم که این لایه ها معمولا به ارتفاع 5 سانت بوده و فضای مناسبی را برای خروج و جریان آب بر روی کف بام فراهم می کنند.

علاوه بر ژئودین ژئوتکستایل هم به صورت یکپارچه بر روی کف پشت بام و روی لایه زهکش قرار می گیرد. همچنین در این روش لازم است از یک لایه اضافه و یکپارچه از جنس pvc به نام ژئوممبران استفاده شود که در پایین ترین سطح قرار می گیرد و ضد آب بوده و آب های مازاد را به سمت خروجی های مشخص شده هدایت می نماید. لایه ژئوممبران علاوه بر این وظیفه ریش گریز بوده و مانع از نفوذ ریشه به لایه های ایزولاسیون و آسیب رسانی به آنها می شود.